მწერალმა და კინომცოდნემ ნესტან ნენე კვინიკაძემ მოთხრობების პირველი კრებული 18 წლის ასაკში გამოსცა. მას შემდეგ წერს რომანებს, პიესებს, კინოსცენარებს, სტატიებს. მალე მისი ახალი წიგნიც გამოვა, რომელიც “ისპაჰანის ბულბულების” და “იაგუარების ტექნოს” კვლევით საკითხებს დაასრულებს და რის შემდეგაც ნენეს პროზაულ ცხოვრებაში ახალი თავი დაიწყება.

11 მარტს ნიუ-იორკში გამართულ გაეროს ქალთა სტატუსის კომისიის 63-ე სესიაზე, როგორც საქართველოს დელეგაციის ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა, ნენემ სიტყვა წარმოთქვა, რომელიც დაიწყო კითხვით – “რატომ გვჯერა ზღაპრების?”. შემდეგი 6 წუთის განმავლობაში ნენე ჩვენთვის ბევრ ნაცნობ და მტკივნეულ თემას შეეხო.

გთავაზობთ ინტერვიუს მწერალთან:

როგორი იყავი ბავშვობაში?

ბავშვობაში სასაცილო ვიყავი, ტანსაცმელს ხშირად ვიცვლიდი და ვიპრანჭებოდი. ჩაცმული და მოკაზმული ვიძინებდი.

როგორი ადამიანები არიან შენი მშობლები? შენი აზრით, რა თვისებები შეიძინე მათგან და რა მოგინდებოდა, რომ შენს შვილებს შეეძინათ შენგან?

ჩემი მშობლები ჩემივე გამოგონილი სამყაროს მხარდამჭერები იყვნენ ყველა ეტაპზე. პატივს სცემდნენ მას. იმისთვის რომ სამყაროს ენდო, სიყვარული გჭირდება. მშობლებისგან ეს უხვად მქონდა.

წერა როდის დაიწყე?

როგორც ყველა ჩვენგანი, ბავშვობაში დღიურებს და ე.წ. თავისუფალ თემებს ვწერდი. ყველას ისტორია ალბათ მეტ-ნაკლებად იდენტურია.

18 წლის ვიყავი, როცა მოთხრობების პირველი კრებული გამოვეცი მეგობრის ლექსებთან ერთად. ალბათ თავხედობა იყო, მაგრამ რაღაცას ვამტკიცებდი. ინსტიტუტში, სადაც ვსწავლობდით, ყველა საკუთარ თავს და შინაგან სამყაროს რაღაც ფორმით გამოხატავდა. ჩემს შემთხვევაში ეს ფორმა წერა იყო.

“ისპაჰანის ბულბულებზე” თქვი, იმიტო დავწერე, რომ საკუთარი თავი დამეცვაო. შეგიძლია ამაზე მოგვიყვე?

როცა ჩემი ხედვა და წარმოდგენა ფორმირდებოდა, რთული დრო იყო. ერთი მხრივ, რუსული ესტრადა გიტევდა, მეორე მხრივ, საშინელი ტენდენცია, რაც ადრეულ ასაკში გათხოვებას, მოტაცებას, “გაპარვას” გულისხმობდა… ეს გარემო ძალიან მძიმე და ქაოსური იყო. 

წერა ერთგვარი ნავსაყუდელი აღმოჩნდა ჩემთვის, მას თავი შევაფარე. მაშინ ლიტერატურულ სცენაზე მწერალი ქალების სიმრავლე არ იყო. ამიტომ, ეს ორიგინალური მდგომარეობაც მომწონდა და ფორმაც, რომლითაც საკუთარ თავს ვიმკვიდრებდი. შეიძლება სტერეოტიპულად, მაგრამ მეგონა, რომ ამ დაცულ ტერიტორიაზე ადვილად ვერავინ შემოიჭრებოდა.

“ისპაჰანის ბულბულებში” და “იაგუარების ტექნოშიც” ერთ-ერთი მთავარი თემა ემიგრაციაა. შენი აზრით, შეუძლია ადამიანს ბოლომდე კომფორტულად იგრძნოს თავი სხვის ქვეყანაში? 

ორივე რომანში ემიგრაცია, ჩვენი ტრანსფორმირების კვლევაა… ჩვენი მდგომარეობა. როგორები ვართ და როგორ ვიცვლებით, როდესაც მოცემულობები, ქალაქები, რაღაც სიტუაციები და ადამიანები იცვლებიან ჩვენ ირგვლივ. ემიგრაცია ჩემი გამოცდილება არ ყოფილა. უბრალოდ, ემიგრანტებთან ახლო ურთიერთობა მქონდა და მათთან ინტერვიუებიც დამიგროვდა.

მესამე რომანით, რომელიც მალე გამოვა, დასრულდება ზოგადად, თინეიჯერის, მოზარდის კვლევა ჩემს სამუშაო მაგიდაზე.

ტრილოგია იქნება?

ასე გამოდის.

ერთხელ ახსენე, რომ როდესაც შენი ადრინდელი ნაწერები გადაიკითხე, რაღაც დეტალები არ მოგეწონა…

ბოლო დროს ვფიქრობ, რომ ტექსტები ძალიან გვანან მცენარეებს, რომლებმაც შეიძლება სახე იცვალონ, გაიზარდონ ან პირიქით – გახმნენ, ან რაღაც ახალი კვირტი გაჩნდეს… სხვა მცენარეს გადაეხვიოს.

იმ დეტალებში ერთი უცნაური ამბავი ვიგულისხმე, ძალიან უცნაური. ვფიქრობდი, ამის შესახებ პატარა ბლოგიც დამეწერა. 2005 წელს მოთხრობა დავწერე – “დისკოს ტრიალი, პარნასუს აპოლოები და ჯექსონები”, რომელიც ასე იწყებოდა: მთელი გასული კვირის მანძილზე თავს ლათოია ჯექსონივით ვგრძნობდი, – პედოფილი ძმა რომ ჰყავს, უნიჭო დამ კი სამუდამოდ ჩაუკლა 80-იანების სულისკვეთება. რაღაც დროის შემდეგ, საშინლად შემაწუხა გრძნობამ, რომ მაიკლ ჯექსონს პედოფილი ვუწოდე. მინდოდა ამის შესახებ მეთქვა კიდეც. როდესაც ამ კრებულის რედაქცია გაკეთდა ახალი გამოცემისთვის, სიტყვა პედოფილი ჩავანაცვლე სუპერსტარით. ახლა რა ხდება? ჯექსონის ბოლოდროინდელი ამბები რომ დაიწყო, ეს ჩემი მოთხრობა გამახსენდა. თავის დროზე უხერხულობა ვიგრძენი და პედოფილი სუპერსტარით შევცვალე. ახლა, მოთხრობაში დარჩა სუპერსტარი ჯექსონი. რაღაცა ცოცხალია ამ ტექსტში, ამიტომ არ ვიცი შემდეგ რედაქციაში რას ვიზამ.

არსებობს რამე საწყისი აზრი ან თემა, რომელსაც ყოველთვის უბრუნდები ყველანაირ ნამუშევარში, ან რის გარშემოც ერთიანდება ყველა ნაწერი?

ჩემი პერსონაჟები სულ ძიებაში არიან – რასაც ეძებენ და რისკენაც მიდიან, ეს სიყვარულია. არ აქვს მნიშვნელობა ვის შორისაა ეს სიყვარული. ბოლოს მოკლე მოთხრობა დავწერე, სადაც სქესი მთლიანად წაშლილი და გაბლარულია.

პირველად გახსოვს როდის შეგიყვარდა ვინმე?

უფრო აღფრთოვანებები მახსოვს. განცდები. ეიფორია. ბევრჯერ იყო ეს აღფრთოვანება და ამ აღფრთოვანებებთან ერთად ვიზრდებოდი.

ამბობ, რომ ფემინისტი ხარ…

გაეროში გამოსვლის შემდეგ სულ მეკითხებიან ამის შესახებ. ჩვენ ძალიან რთულ მოცემულობაში ვართ, ვგულისხმობ არა მხოლოდ ჩემ თაობას. ეკატერინე გაბაშვილი შეგვიძლია ავიღოთ, რომელიც ძალიან გულწრფელი წერილით ამბობს, რომ საკუთარი ოთახი არა აქვს, უფრო სწორად, აქვს ოთხი ოთახი, მაგრამ ეს ოთახები სავსეა ბავშვებით და მათი ნივთებით და მას არ აქვს მყუდრო გარემო იმისთვის, რომ დაჯდეს და წეროს. ვირჯინია ვულფიც ხომ ამას ამბობს. მერე ამ ხაზს რომ მიუყვები, ხვდები, რომ დისბალანსია ზოგადად მთელ მსოფლიოში, არსებობს უამრავი კაცი ავტორი, მაგრამ ბევრად ნაკლები ქალი ავტორი. საქართველოც ამის გამოძახილია, ცხადია. წარმოუდგენლია, რომ ბევრ ქალს არ ეწერა. ჩვენი თავიც რომ გავიხსენოთ, გოგოები ხომ უფრო მეტს წერენ, მაგალითად, სკოლაში, ვიდრე მათი ბიჭი კლასელები. ეს ალბათ იმიტომ ხდება, რომ არავინ არ არის ბიძგის მომცემი, ხელშემწყობი. შესაბამისად, მგონია, რომ ყველა ქალმა, ვინც საქართველოში წერა გაბედა, ყველა ფემინისტია, ან ფემინიზმის მხარდამჭერი. მეც ამ რიგებში ვიქნები.

ხარ ფემინისტი და მწერალი. არსებობს მოსაზრება, რომ მარგინალიზებულ ჯგუფებს თავიანთი ცხოვრების ეს დიდი პრობლემა ზღუდავთ ნამუშევრების შექმნისასო. ხშირად ქალ ხელოვანებს ნებისმიერ ჟანრში ფემინისტურ ჭრილში განიხილავენ… რას ფიქრობ ამის შესახებ?

ჩვენთან ხშირად სტერეოტიპებთან ბრძოლაში ახალი სტერეოტიპები იქმნება ხოლმე. მე არ მაქვს აკვიატებული თემები, არ მაქვს ჩარჩოები, აკრძალვები საკუთარი თავისთვის.

არასოდეს არ ვიწყებ წერას იმაზე ფიქრით, რომ მე ვარ ქალი და შესაბამისად, ჩემი გმირი აუცილებლად დაჩაგრული ქალი უნდა იყოს. ვწერ ამბავს, რომელიც მაინტერესებს, რომელიც ისედაც მოიყოლებს ქვეცნობიერად დალექილს. ბუნებრივად ხდები დაჩაგრულთა ხმა.

წიგნი, რომელიც ყველა მოზარდმა გოგომ უნდა წაიკითხოს…

“რომეო და ჯულიეტა” 13 წლისამ წავიკითხე და გადავირიე. სიყვარული და სიკვდილი ისე ახლოს იყო ერთმანეთთან… თანაბრად განვიცადე შიშიც და სიხარულიც. რაღაც საიდუმლო გაჩნდა მაშინ, რომელიც ერთგულად შევინახე დღემდე.

ასევე ხარ დრამატურგი…

სამი ბავშვის გამო დროებითი ლიტერატურული პაუზა კინოსცენარებმა შეავსო. დიტო ცინცაძის ფილმისთვის სრულმეტრაჟიანი კინოსცენარი დავწერე. ალექსა ქვირიასთან ერთად კი მოკლემეტრაჟიანი ფილმის სცენარზე ვიმუშავე.

კრებულში “იყო ერთი გოგო“ შენი მოთხრობის მთავარი გმირია ბარბარე ერისთავი-ჯორჯაძე. რატომ აირჩიე ის?

იმ ვრცელი სიიდან, სადაც შესანიშნავი ქართველი ქალების სახელები იყო ჩამოწერილი, სასურველი გმირი უნდა შეგვერჩია და მათი, როგორც პერსონაჟების ამბავი ზღაპრის ფორმაში მოგვექცია. შევარჩიე ბარბარე ჯორჯაძე, რადგან მიმაჩნია, რომ ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ქალია ჩვენი ლიტერატურის და არა მხოლოდ ლიტერატურის ისტორიაში. მეორე მხრივ, მქონდა პრაქტიკული იდეაც, მისი კულინარიული რეცეპტებით და ინგრედიენტებით ზღაპრის ექსტერიერს საინტერესოდ მოვაწყობდი.

შეგიძლია მოგვიყვე გაეროში გაკეთებული მანიფესტის შესახებ? როგორი გამოცდილება იყო ეს?

გაეროს ამბავი იყო ერთ-ერთი ყველაზე უცნაური და დიდი ამბავი ჩემს ცხოვრებაში. არასოდეს მიოცნებია იქ მოხვედრაზე. არც მიფიქრია, არც ვიცოდი, რომ ოდესმე იქ სიტყვის თქმის საშუალება მომეცემოდა. საკმაოდ ბევრი ვიფიქრე, წავსულიყავი თუ არა, თან ცოცხალი აუდიტორია ჩემთვის ძალიან საშიშია. ეს შიში დავძლიე. ემოციები უკან გადავწიე და ჩემი მხრივ, გულწრფელად ვთქვი ის, რაც მინდოდა მეთქვა. დადებითი გამოხმაურების მასშტაბმა დამაფიქრა.

დასაწყისში არ მქონდა პასუხი, თუ რატომ შეაღწია ამ ტექსტმა ამდენი ადამიანის გულში. შემდეგ ასეთი ვერსია გაჩნდა, რომ რეალურად ჩვენ ქვეყანაში ხალხი ძალიან დათრგუნულია. მათ ყოველ დღე ეუბნებიან, რომ დაკარგულები არიან, რომ არაფერი გამოუვათ. იქ კი, წარსულში ბევრი საყრდენი წერტილი აღმოაჩინეს, შესაბამისად, რაღაც პერსპექტივა დაინახეს მომავალში, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია.

საყვარელი სიტყვა გაქვს?

საყვარელი სიტყვა ქართულში?

თუ გინდა, არ იყოს ქართული…

რა ვიცი, აი, ბავშვებს რომ ასე მივმართავ, “დეე”, ალბათ ეგ.

დედობამ, შენი აზრით, იმოქმედა შენს შემოქმედებითობაზე?

თუ იმოქმედა, მხოლოდ დადებითად. თავიდან მეც, როგორც ყველას, მეშინოდა, რომ რაღაცას ვერ მოვასწრებდი. ძალიან დიდი რესურსი მიაქვს, ცხადია, მაგრამ არ მომწონს ის, როცა ცხოვრების მხოლოდ ერთი მიმართულებაა მოწესრიგებული. მინდა არც საქმეს მოვწყდე და თან ბავშვებთანაც ვიყო. ამიტომ, ბევრს ვშრომობ იმისთვის, რომ ბალანსი შევინარჩუნო. საინტერესო ცხოვრება თუ არა გაქვს, ბავშვისთვისაც უინტერესო ხარ. არ ვფიქრობ, რომ ქალს ერთი როლი უნდა ჰქონდეს – მხოლოდ დედა იყოს, ან მხოლოდ კარგი თანამშრომელი სამსახურში. ვფიქრობ, ამის შეთავსება შეიძლება, ოღონდ აუცილებლად ხელს უნდა გიწყობდეს გარემოცვა. მე ბავშვები მხოლოდ დამეხმარნენ.

შენს პირად სტილზე მოგვიყევი…

ბაშვობიდან მიყვარდა ტანსაცმლით თამაში. დედაჩემი ძალიან ლამაზი იყო და სულ ლამაზად ეცვა. ზოგადად, ამ ამბავს სერიოზულად ვერ აღვიქვამ. თამაშივითაა. უბრალოდ მომწონს ლამაზი ტანსაცმელი, ესაა და ეს.

წიგნი, ფილმი ან მუსიკა რეკომენდაციისთვის…

რთულია ვეებერთელა კოლექციებიდან მხოლოდ სამი რამის შერჩევა, მაგრამ თუ მტკიცედ ასეა, მაშინ ისევ “ჰამლეტი”, ისევ აკი კაურისმიაკის “გოგონა ასანთის ქარხნიდან”.

ვფიქრობ, არაფერი რომ აღარ დარჩება, დარჩება ბითლზი და დავასახელებ ასეთ სიმღერას, You never give me your money. თუ არის ვინმე, ვისაც არ მოუსმენია, მიხვდება, რომ ეს სიმღერა სჭირდებოდა.

სამომავლო გეგმები…

ძალიან ბევრი გეგმა მაქვს. მალე დავასრულებ ახალ რომანზე მუშაობას. ვამზადებ რამდენიმე ლექციას. მომდევნო ორი თვე უკვე გაწერილია. იმედია, თავს გავართმევ.

ავტორი: მარიამ ცეცხლაძე / hammock

ფოტო: მაკა კუკულავა